Van alle theaterstukken die William Shakespeare schreef, was Macbeth de kortste tragedie. Het stuk werd geschreven tussen 1603 en 1607 en is naar horen zeggen voor een gebaseerd op een waargebeurd verhaal over de koning van Schotland (Macbeth) die zichzelf de troon toe-eigende door koning Duncan de eerste in 1040 te doden.

Het verhaal

Macbeth is een generaal vol moed die een voorspelling gedaan krijgt door drie heksen: hij zal koning worden van Schotland. Dit wekt de ambitie in Macbeth en zet hem aan tot donkere daden. Hij organiseert de dood van koning Duncan. Als hij eenmaal troonbezitter is, heerst hij vol tirannie, omdat hij bang is dat ook het tweede deel van de voorspelling uitkomt: zijn ondergang.

Doordat koning Macbeth zich gedwongen ziet nog meer mensen te doden om zijn positie te beschermen, komt het volk in opstand. Er volgt een enorm bloedbad, en Macbeth en zijn vrouw die zich van haar meest meedogenloze kant laat zien, worden tot krankzinnigheid gedreven en vinden uiteindelijk de dood.

Evenals de tragedie van Oedipus krijgt Macbeth het niet voor elkaar aan de voorspelling over zijn lot te ontsnappen. Sterker nog, elke poging die hij doet, is juist een toenadering tot het uitkomen van de voorspelling en zijn ongelukkige noodlot.

Het stuk is diverse malen verfilmd en in televisieseries bewerkt.

Vervloekt?

Er hangt een donkere mystieke sfeer om het theaterstuk van Macbeth heen. Het staat er namelijk om bekend dat er zich vaak onverklaarbare ongelukken en tegenslagen voordoen bij het opvoeren van Macbeth. Dit haakt natuurlijk prachtig in op de bijgelovige aard van veel theateracteurs. Bij Engelse acteurs wordt het stuk zelfs niet bij zijn echte naam genoemd, uit angst het onheil over zich af te roepen. De theaterspelers hebben het over het stuk als ‘The Scottish play’.

Wanneer de naam toch hardop wordt gezegd, moet het theater verlaten worden, en moet men drie keer met de klok mee draaien, om vervolgens op de grond te tuffen en toestemming te vragen om weer naar binnen te mogen. Dit is om de “geest van Macbeth” ten gunste te houden.

Dood op de openingsavond

De aangenomen vloek die op Macbeth zou rusten, deed zich al voor in 1606 vanaf de allereerste uitvoering van het stuk; tijdens de avond van de opening trof de acteur die Lady Macbeth een ongelukkig noodlot – namelijk dat hij stierf.

De slachtoffers hebben zich vanaf toen opgestapeld. In 1672 werd door de acteur die Macbeth vertolkte per ongeluk een moord op het podium gepleegd door dat hij een echte dolk gebruikt om zijn tegenstander in het stuk te doden. In 1721 brandt het theater plat waar het stuk wordt opgevoerd. In 1775 wordt de acteur die de vertolking van Lady Macbeth op zich nam aangevallen door het publiek waaraan hij nog maar net kan ontsnappen. In 1849 brak er tijdens de opvoering een rel uit – 23 mensen kwamen hierbij om.

Dit soort ongelukken zijn voor blijven doen tot ook in de 20e eeuw, met mysterieuze gevallen van slachtoffers en sterfgevallen.